In de Tweede Wereldoorlog traden Felix Wolf en Audrey Hepburn samen op, hij als pianist en zij als danseres. Dat was niet het enige dat hen verbond. Als twee ontheemde oorlogskinderen zwierven ze door de bossen van het bezette Arnhem. Ze deelden geheimen en zochten troost bij elkaar. De kwetsbare schoonheid van Audrey zette Felix in vuur en vlam. Die amoureuze gevoelens waren zó heftig dat hij altijd van haar is blijven dromen.
In deze deels op historische feiten gebaseerde, psychologische roman vertelt Felix Wolf niet alleen zijn eigen bewogen geschiedenis, maar hij ontsluiert ook het tragische geheim van de vrouw die altijd in de schijnwerpers heeft gestaan.
Het geheim van Audrey H. is een liefdevolle, prikkelende vertelling over de last van een besmet verleden.
Luister HIER terug naar het gesprek met Miriam Guensberg bij Volgspot, radio 5.
isbn: 9789462970373
paperback € 18,50
eBook € 9,99
Recensies
'Guensbergs roman raad ik ieder aan die geïnteresseerd is in het leven van Audrey Hepburn en haar Nederlandse familie tijdens de Duitse bezetting. Prachtig proza. Een genot om te lezen. Nederlands Dagblad
'Een aantrekkelijke psychologische roman. Miriam Guensberg heeft een zinderende schrijfstijl en pittig taalgebruik. Een onderscheidend en genuanceerd verhaal.****' Hebban.nl
'Het geheim van Audrey H. is een heel levendige roman in korte hoofdstukken en klare taal die het doen en denken van hoofdpersoon Felix op de voet volgt, en tot op zekere hoogte ook een biografie van Ella van Heemstra en Audrey Hepburn is.' Hanta.nl
'Miriam Guensberg schrijft in de personage van Felix Wolf (haar alter ego?) met liefde over het meisje Audrey, en haar geheim. Dat is het allersterkste punt van deze roman.' vrouwenbibliotheek.nl
'Een mooie vertelling over opgroeien in oorlogstijd, trouw zijn aan jezelf en de onschatbare waarde van vriendschap.' NBD Biblion
'De historische feiten worden in het boek op knappe wijze verweven met een prachtig en ontroerend verhaal over een onbereikbare liefde tegen de achtergrond van een gruwelijke oorlog.' Checkpoint
'Miriam Guensberg schreef een scherpe maar liefdevolle vertelling over de Arnhemse oorlogsjaren van Audrey Hepburn. Een pijnlijk verhaal, maar ook een hoopvol en liefdevol verhaal.' Nestor
'Een bijzondere roman met biografische trekjes. Bijzonder mooi uitgewerkt zijn de liefdesperikelen van Felix. Het geheim van Audrey H. is een prettige roman waar feit en fictie elkaar opzoeken.' Tzum
The fair lady of the screen, mei 2017
Na onder andere Poolse tranen en Ooit brengt Guensberg opnieuw een levensverhaal in romanversie uit. Ditmaal betreft het de jeugdjaren van de filmster Audrey Hepburn. Geïnspireerd door een geplande tentoonstelling over Audrey Hepburns moeder Ella van Heemstra ging Miriam Guensberg aan de slag: ‘Vrijwel meteen dacht ik: dit is een roman.’ Het resultaat is Het geheim van Audrey H.; een bijzondere roman met biografische trekjes.
Guensberg hanteert in haar roman niet een uiterst origineel concept. Ze brengt de ruim tachtig jaar oude Felix Wolf, inmiddels ‘psychiater-in-ruste’, ten tonele die het verhaal zal vertellen en creëert daarmee een verhaal in een verhaal. Hij wordt door Manon, een dame van een museum, gevraagd iets te vertellen over Audrey Hepburn en haar moeder Ella van Heemstra. Felix is immers dé man die beide vrouwen heeft gekend in de Tweede Wereldoorlog. De uitwerking van de plot is echter anders van aard.
Wanneer Felix twaalf jaar oud is, ontmoet hij de dan elfjarige Audrey. Ze is met haar moeder vanuit Engeland naar Nederland gekomen, heeft haar vader achter moeten laten en zal hier verblijven in de daaropvolgende jaren. De jood Felix zelf groeit op bij zijn ‘opa’, de man bij wie zijn ouders hem achterlieten. Hij is op slag verliefd op zijn ‘bosmeisje’ en doet er alles aan bevriend met haar te raken. Helaas gooit barones Ella van Heemstra roet in het eten. Audrey en Felix mogen geen contact hebben: ‘She is afraid dat ik sterren met jou ga kijken.’ Toch geeft Felix niet op en zoekt hij steeds weer contact met zijn nimf, zijn alles.
Dankzij herinneringen, brieven, informatie vanuit andere bronnen en eigen informatie construeert Felix de geschiedenis voor de lezer, waarbij hij soms erg veel refereert aan zichzelf of zijn situatie: ‘Als psychiater-in-ruste weet ik dat mensen een ziel hebben.’ Anders dan in veel oorlogsboeken zoomt hij daarbij niet in op de geweldsplegingen, de Jodenvervolging of de verschrikkingen die de Duitsers pleegden. Hij gaat in op het leven van twee pubers en vertelt louter wat hij wil vertellen. Hij richt zich daarbij op zijn liefde voor Audrey, de traumatische ervaringen die beide pubers opdeden in de Tweede Wereldoorlog en het effect ervan op hun verdere leven. Openlijk bekritiseert hij daarbij verschenen stukken over Hepburn of de Tweede Wereldoorlog en maakt daarmee zijn eigen ‘ware’ verhaal:
‘Eerst was er de oorlog, daarna het verhaal van die oorlog. De oorlog was erg, maar het verhaal maakte de oorlog nog erger.’ Hoe krijg iemand dat infantiele woordje ergopgeschreven? Ik parafraseer het maar even. De dood van mijn vrouw was erg, maar het verhaal maakte die dood nog erger.
Tegelijkertijd toont Guensberg de lezer een nieuwe kijk op de heersende schuldvraag – die in zoveel boeken terugkomt –: ‘Je kunt begrijpen waarom een volk of een individu een foute keuze heeft gemaakt, maar dat betekent nog niet dat je over die daden geen moreel oordeel zou mogen en moeten vellen.’ Het is tevens die opmerking die centraal lijkt te staan in Het geheim van Audrey H.: het boek begrijpt, maar oordeelt niet.
Bijzonder mooi uitgewerkt zijn de liefdesperikelen van Felix. Al snel wordt voor de lezer duidelijk dat Audrey voor Felix niet zomaar een meisje, een schatje is. Zijn liefde gaat dieper en zal veel langer bestaan: ‘Ik keek naar mijn met diamanten beklede twijgje, ze beet op haar lip om niet te lachen.’ Dit betekent gelukkig niet dat Felxi louter de mooie, goede zijde van Audrey en haar familie wil laten zien. Openlijk spreekt hij stukken over de moeder van Audrey en Audrey zelf tegen. Ze was geen Anne Frank en haar moeder was geen écht verzetsstrijder.
‘Kijk ik kritisch naar de talloze portretten van mijn iconische heldin, dan ontkom ik er niet aan om in haar elegante broodmagere verschijning een getraumatiseerd kind te zien dat zichzelf strafte en uithongerde voor een kwaad waar ze part noch deel aan had.’ Die laatste boodschap, de gevolgen van iets waar je part noch deel aan had, lijkt essentieel. Het geheim van Audrey H. vormt een prettige roman waar feit en fictie elkaar opzoeken.
Marloes Otten Tzum literair weblog
Vrouwenbibliotheek februari 2017
Met liefde geschreven roman, deels fictie en deels gebaseerd op feiten. Om achter elkaar uit te lezen!
Zojuist verschenen! Er zijn interviews met de schrijfster in heel Nederland. Zie de speellijst op www.uitgeverijdekring.nl. Boeiend!
Audrey Hepburn (1929- 1993) was vanaf begin 50-er jaren van de vorige eeuw voor veel Nederlanders een idool. Ze had een Nederlandse moeder en was ‘onze Audrey’. Jonge meisjes en vrouwen identificeerden zich met de mooie, elegante, voorname filmster die ze was. In 1953 draaide Roman Holiday, een romantische film waarvan de beelden iconen zijn geworden. Wie herinnert zich niet de scène in Rome, op de scooter met Gregory Peck voorop en Audrey schrijlings achterop? Ze kreeg er meteen een Oscar voor.
Audrey werd door het publiek op handen gedragen. Elke film was een succes, ook Breakfast at Tiffany’s (1961) naar een roman van Truman Capote, waarin ze een vrouw, Holly Golightly speelde die zich liet onderhouden door meerdere rijke mannen, wat menigeen deed fronsen. Ze speelde de rol zo onbevangen, zo niet-sexy, dat het feit dat ze een dure hooker speelde, naar de achtergrond verdween. Ze speelde niet alleen in romantische films, maakte ook serieus werk zoals in 1956 Oorlog en Vrede (naar het verhaal van Leo Tolstoj) en in 1959 The nun’s story (het ware verhaal van Gabrielle van de Mal, zuster Luke, non in Belgisch-Congo). Ze speelde in ongeveer dertig speelfilms en won talloze Oscars en Bafta’s.
In 1968 werd ze ambassadrice voor Unicef, waar ze zich volledig inzette voor de allerarmste kinderen ter wereld. Ze reisde de hele wereld over om gebieden met honger te bezoeken. Ze gaf overal gala-avonden, ook in Amsterdam, om geld voor Unicef bijeen te brengen.
In Het geheim van Audrey H vertelt een fictief jeugdvriendje Felix Wolf, over het leven van de jonge Audrey zoals hij haar gekend heeft en verliefd op haar was. Audrey woonde met haar moeder (en haar twee halfbroers) in Arnhem. Haar moeder was streng, heerszuchtig en voedde Audrey op met veel geboden en verboden. Felix Wolf was net als zij, geboren in mei 1929. Hij was een schoolgenoot en stapel verliefd op het bosmeisje, zoals hij Audrey noemde. Ze zagen elkaar stiekem bij hun wandelingetjes op de landgoederen van Zypendaal en Sonsbeek van Arnhem.
Felix Wolf is 88 jaar, ex-psychiater, als hij terugkijkt op zijn eigen leven, dat net als dat van Audrey getekend werd door de oorlog. Hij ook had een geheim wat zijn leven ingewikkeld maakte. Hij adoreerde Audrey en hoewel ze elkaar tenslotte uit het oog verloren, verdween ze nooit uit zijn hart: “Toen al had ze de blik die haar als actrice wereldberoemd zou maken: niet sexy, maar verleidelijk, niet opdringerig, maar afwachtend, niet vulgair maar voornaam, niet doods maar lichtgevend, niet uitbundig maar weemoedig, niet brutaal maar kwetsbaar en hartstochtelijk anticiperend op de wensen van een ander.”
Het Airborne Museum is geïnteresseerd in zijn kast vol brieven en spullen van Audrey als aanvullende research voor de tentoonstelling over Audrey en haar moeder. Hij krijgt van het museum alles ter inzage wat zij over haar aan informatie hebben. Van de informatie over haar ouders is hij geschrokken. Zijn herinneringen, die informatie en het verhaal van zijn leven vormen de verhaallijnen van de roman.
De ongemakkelijke jeugd van het jonge meisje Audrey, dat ouders heeft met ‘foute’ ideeën is het belangrijkste in deze roman. Moeder had, vol lof voor Hitler en de nazi’s, in 1935 een aantal artikelen geschreven, na een bezoek aan Neurenberg en Hitler met vader Joseph Hepburn Ruston. Vader was lid was van de British Union Fascists, de BUF, werd aan het begin van de oorlog in Londen gevangengezet en heeft de hele oorlog in gevangenschap doorgebracht. De ouders waren toen al gescheiden. Moeder wendde zich wel af van de BUF, maar hield haar Duitse connecties in Nederland warm, zodat ze haar dochtertje, die ballerina was, kon laten optreden in het Arnhemse Musis Sacrum en de Stadsschouwburg, waardoor haar carrière zich kon ontwikkelen. Toen in 1942 oom Otto van Heemstra, de man van haar lievelingstante, met vier andere gijzelaars uit St. Michelsgestel als vergelding voor een aanslag op de Duitsers werd gefusilleerd, was de hele familie van Heemstra, inclusief moeder ten diepste geschokt.
Audrey Hepburn heeft later – waarschijnlijk in het nauw gebracht – in interviews gesuggereerd dat ze in het verzet zat. Daarmee maakte ze zich populairder dan dat ze over haar fascistische ouders zou beginnen. Men oordeelde toen hard over goed of fout; goed was geweldig, fout was slecht. Foute ouders van kinderen waren misdadigers, goede ouders waren helden. Het kind van de foute ouders werd getreiterd en behandeld als een minderwaardig wezen. Het kind van goede ouders werd als een held behandeld. Het zou de carrière van Audrey Hepburn zeker hebben geschaad, als zij met het fascistisch verleden van haar ouders op de proppen zou zijn gekomen.
Nu pas probeert men het grijze gebied te ontsluiten. Grijs is het gebied voor wie zich realiseert dat een goed iemand toch ook meestal deels fout was en een fout iemand ook gedeeltelijk goed kon zijn. De motieven waarom men toen goed en fout handelde, spelen nu de grootste rol. Sowieso hielden de meeste mensen zich overal van afzijdig; ze waren bezig te overleven.
Felix Wolf trekt parallellen tussen toen en nu, met betrekking tot fascisme en fundamentalisme. Hij is geen voorstander van vergoelijken, maar sluit zich aan bij Audrey Hepburn zelf, die zei dat je het niet moest hebben over collectieve schuld, maar over collectieve verantwoordelijkheid.
De schrijfster heeft Het geheim van Audrey H. geschreven naar aanleiding van de geplande tentoonstelling in het Airborne Museum te Oosterbeek, Moederliefde, over de moeder van Audrey, Ella van Heemstra en haar gedrag in het interbellum en in de Tweede Wereldoorlog. Miriam Guensberg schrijft in de personage van Felix Wolf, (haar alter ego?) met liefde over het meisje Audrey, en haar geheim. Dat is het allersterkste punt van deze roman.
Miriam Guensberg heeft negen boeken op haar naam staan, o.a. Poolse tranen (2013) en Ooit (2015). Zij is filosofe en schrijfster.
Momenteel wordt zij in heel Nederland door steeds andere vragenstellers geïnterviewd in boekhandels, filmtheaters en bibliotheken (met meestal na het interview een film met Audrey Hepburn); soms zijn het lezingen met oud beeldmateriaal. Toegang óf gratis óf een gering bedrag.
Op de www.uitgeverijdekring.nl staat de speellijst met locaties, data en tijden.
De tentoonstelling Moederliefde, het geheim van Ella & Audrey is te zien t/m augustus 2017 in het Airborne Museum in Oosterbeek.
Uitgeverij De Kring, Amsterdam, januari 2017
Pagina’s 253 blz.
ISBN 978 9462 970 373
Recensie door Hannah Kuipers, februari 2017
Verliefd op het bosmeisje, januari 2017
Anders dan de titel van haar roman doet vermoeden is Miriam Guensberg niet uit op het onthullen van geheimen – dat Audrey Hepburn anders dan één van haar biografen suggereerde, geen verzetsheld was, werd al in november vorig jaar duidelijk toen het Airborne Museum de conclusies van haar onderzoek bekendmaakte. In Het geheim van Audrey H. plaatst Miriam Guensberg het leven van Audrey Hepburn tegen de achtergrond van de roerige tijden die het interbellum en de Tweede Wereldoorlog waren.
Door het te hebben over de keuzes van haar ouders – beide ouders waren aanvankelijk gecharmeerd door het fascisme – en de niet aflatende inspanningen van Ella van Heemstra, haar adellijke moeder, om van Audrey een succesnummer te maken, maakt Miriam Guensberg het aannemelijk dat Audrey Hepburn een leven lang last heeft gehad van het beeld van een onbekommerd en in alle opzichten bevoorrecht meisje dat aan haar kleefde.
Tot die conclusie komt in elk geval haar jeugdvriend Felix Wolf, de verteller van het verhaal. Als hij gebeld wordt door een medewerker van het Airborne Museum die in verband met een tentoonstelling onderzoek doet naar de Arnhemse oorlogsjaren van Ella van Heemstra en haar dochter Audrey, wordt er verliefdheid en geschiedenis opgerakeld. Hij zegt zijn medewerking toe en belooft een aantal foto’s in bruikleen te geven.
Vanaf dat moment begint hij zich te herinneren, en weeft hij wat hij nog weet en wat hij van horen zeggen en uit schriftelijke bronnen heeft tot één verhaal. Dat verhaal beslaat zijn eigen jeugd zonder ouders – zij gingen toen het nog kon op tournee in Amerika – onder de hoede van opa Wolf: het verhaal van een joods jongetje dat vanwege de omstandigheden zijn identiteit moet verloochenen. Net zo ‘ouderloos’ is Audrey. Zij voelt zich door haar vader verraden en kan zich niet altijd vinden in de attitude van haar moeder. Beiden zien door de oorlog dromen in duigen vallen. Beiden komen gehavend uit het verleden, en zoeken in hun volwassen leven naar mogelijkheden om gemiste kansen te compenseren. Zo interpreteert de inmiddels hoogbejaarde Felix – die zelf psychiater is geworden – hun naoorlogse keuzes althans.
Van de twee – Felix en Audrey zijn overigens niet de enige personages van belang in het verhaal: de vriendenclub wordt gecompleteerd door Klaas en Hellen, en naast ouders en opa speelt ook Deetje, de vriendin van opa Wolf, een belangrijke rol – is Felix de protagonist die het best uit de verf komt. Ontsproten aan haar fantasie heeft Miriam Guensberg alle vrijheid om hem van overtuigingen en ideeën te voorzien. Opvattingen die hij op zijn beurt weer dankt aan de mensen door wie hij wordt opgevoed. En die hij doorgeeft aan volgende generaties.
Dankzij opa Wolf en zijn Deetje ontdekt Felix wat werkelijk van waarde is. Leert hij verliefdheid – hij is tot over zijn over verliefd op Audrey – en vriendschap in het juiste perspectief te zien, durft hij principiële keuzes te maken en waagt hij het vraagtekens te zetten bij al te obligate standpunten. Maar hij blijft zijn leven lang een zwak houden voor Audrey.
Vergeleken met haar vorige twee romans – Poolse tranen en Ooit – die ook gaan over de Tweede Wereldoorlog en de gevolgen op de lange termijn op individuele (joodse) levens is Het geheim van Audrey H. minder filosofisch. Toegankelijker. Waar Miriam Guensberg in Poolse tranen bijvoorbeeld een belangrijke rol weglegde voor de ideeën van Walter Benjamin en een schilderij van Paul Klee, doen nu historisch onderzoek en de interpretatie en neerslag daarvan dienst als bronnen van reflectie.
Dat aan Miriam Guensberg vervolgens ontdekkingen worden toegeschreven over het niet deelnemen aan het verzet door Ella van Heemstra en Audrey Hepburn doet geen recht aan de realiteit, maar laat wel zien hoe dankbaar de schrijfster gebruik heeft gemaakt van wat het Airborne Museum te weten kwam en hoe geloofswaardig haar op het fundament van die feiten gebouwde verhaal is.
Wat Miriam Guensberg ook in Het geheim van Audrey H. weer doet, is het heden en verleden door elkaar monteren. Daardoor is Het geheim van Audrey H. een heel levendige roman in korte hoofdstukken en klare taal die het doen en denken van hoofdpersoon Felix op de voet volgt, en tot op zekere hoogte ook een biografie van Ella van Heemstra en Audrey Hepburn is.